HEYECAN VERİCİ MUCİTLER SERİSİ, SAYI:4

Heyecan verici mucitler serisinde bu hafta, yürüyen merdivenin icadını ele alıyoruz. Kalabalık alanlarda sıklıkla karşımıza çıkan, neredeyse her gün bir şekilde kullanmak durumunda olduğumuz bu önemli icat, hayatımızı oldukça kolaylaştırıyor.

Reno 1861'de Fort Leavenworth, Kansas'ta doğdu. Amerikan İç Savaşı’nda isim yapmış önemli bir general olan Jesse L. Reno’nun oğluydu. Lehigh Üniversitesi'nden 1883'te madencilikte mühendislik derecesi ile mezun oldu ve üzerine metalürji okudu.

Jesse Reno, yürüyen merdiveni dik yamaçlara insan ve yük taşımayı kolaylaştırmak üzere icat etti. Tabi, ilk icat edildiğinde adı yürüyen merdiven değildi. Reno icadını eğimli asansör olarak tanımladı. Aslında bunun sebebi yürüyen merdivenler ile asansörlerin çalışma mantığının aynı olmasıydı.

Yürüyen merdiven çalışma mekanizması

Üsteki çizimde de görüldüğü üzere yürüyen merdiven, motor ile tahrik edilen bir üst çark, bir alt çark ve bu iki çark arasında basamakları taşıyan bir zincirden meydana gelir. Asansörler de dişli çark ve zincir elemanları ile çalışan bir mekanizmaya sahiptir.

Reno eğimli yamaçlarda kullanmak üzere ilk düzeneğine 1891 yılında tamamladı. Yaklaşık bir yıl sonra “Reno Eğik Asansör” adıyla patentini aldı. Reno’nun ilk patent başvurusuna yönelik dokümana, veritabanlarında yer almasa da 1899 yılında başvurduğu US637526A numaralı ABD patentine googlepatents üzerinden erişilebilir. Aşağıda çizimlerinden biri paylaşılmaktadır.

Reno'nun US637526A numaralı patentine yönelik çizim.

Reno’nun eğik asansörünün ilk çalışan örneği patent tarihinden 3 yıl sonra New York’ta bir eğlence merkezine kuruldu. 25 derecelik eğim ile monte edilen eğik asansör 10 cm genişliğinde ve 60 cm uzunluğunda basamaklardan oluşturuldu.

Eğik asansör, halkın kullanımına açılması ile birlikte büyük ilgi gördü. İki haftada 75 bin kişi bu icadı kullandı. Reno yıllar içinde metrolar için de birkaç yürüyen merdiven tasarladıktan sonra “Eğik Asansör” isimli patentini başka bir firmaya sattı.

Bu değerli buluş 1891 yılında icat edilmesine rağmen Türkiye’ye gelişi 1964 yılını buldu. Yürüyen merdiven, “Kalp hastalarının, şişmanların, bebekli annelerin, yaşlıların ve bilhassa tembel müşterilerin hoşlanacakları, İstanbul’un ilk yürüyen merdiveni Atalar Mağazası’nda dün faaliyete geçmiştir.” açıklamaları resmi gazetede halka tanıtıldı.

İstanbul'un ilk yürüyen merdivenini tanıtan gazetedeki haber.

Jesse Reno sayesinde, her gün, toplu taşıma, alışveriş merkezleri, iş merkezleri gibi sayısız alanda hayatımız ciddi anlamda kolaylaşıyor. Kendisi gibi mucitlerin çoğalması ve Dünya’mıza faydalı olmasını diliyoruz. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.

 

KAYNAKÇA

https://tr.wikipedia.org/wiki/Y%C3%BCr%C3%BCyen_merdiven

https://www.dunyaninilkleri.com/ilkler/dunyadaki-ilk-yuruyen-merdiven.html

https://patents.google.com/patent/US637526A/en

Süleyman Bulut, BEN BULDUM, 100 BULUŞ 100 ÖYKÜ s. 184–185.